Sformułowanie „praca na wysokości” może być nieco mylące. Wiele osób zastanawia się, jaką konkretnie wysokość można określić tym mianem. Metr? Dwa? A może trzy metry? Wszystkie te wysokości przewijają się w tym kontekście niejednokrotnie. Tymczasem odpowiedź jest bardzo prosta.
Zgodnie z powszechnie uznawaną definicją praca na wysokości to każda praca, w której różnica między miejscem jej wykonywania a posadzką wynosi powyżej 1 metra. Dodatkowym warunkiem jest to, że musi być to miejsce nieosłonięte i niezabezpieczone. Tym samym mianem pracy na wysokości nie można nazwać miejsc osłoniętych ściankami, szkłem lub inną konstrukcją zapobiegającą upadkowi (wg normy: na wysokość przynajmniej 1,1 m, z belką poprzeczną na wysokości 55 cm i bortnicą na wysokości co najmniej 15 cm).
Praca na wysokości a BHP
Zgodnie z danymi dostarczanymi ze strony Państwowej Inspekcji Pracy upadek z wysokości jest co6 przyczyną wypadku śmiertelnego w całej Polsce. Ponadto zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej, z 1997 roku, zaliczana jest do wykazu prac szczególnie niebezpiecznych. Wypadki najczęściej wynikają z braku świadomości zagrożenia.
Do pracy na wysokości najczęściej wykorzystuje się drabiny, rusztowania i liny. Prawidłowe posługiwanie się nimi stanowi kluczowy czynnik wpływający na bezpieczeństwo pracowników. Upadek z dwóch metrów zazwyczaj nie grozi śmiercią, jednak może doprowadzić do poważnych i nieodwracalnych konsekwencji. Dlatego bez względu na wysokość, na której wykonuje się pracę, niezwykle ważne jest przestrzeganie zasad BHP oraz odpowiednie, specjalistyczne przeszkolenie. Ze szczególnym uwzględnieniem prac wymagających dostępu linowego.
Od jakiej wysokości wymagana jest asekuracja?
Choć za pracę na wysokości uznaje się już pracę powyżej 1 metra, to samo pojęcie „pracy na wysokości” jest znacznie szersze. Intuicyjnie wyczuwa się różnicę między myciem okna, stojąc na 1,5-metrowej drabinie, a pracą na dachu 11-piętrowego wieżowca. Jednym z ważnych aspektów pracy na wysokości jest kwestia zabezpieczeń przed upadkiem. I tutaj pojawia się pytanie: kiedy, kto i jak powinien się asekurować? Mimo że za pracę na wysokości uznaje się każdą pracę wykonywaną powyżej 1 metra, to w świetle prawa obowiązek asekuracji dotyczy osób wykonujących swoją pracę na wysokości powyżej 2 metrów.
Sprzęt zabezpieczający podczas pracy na wysokości
W przypadku pracy powyżej dwóch metrów wymagany jest cały zestaw sprzętu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości.
Środki ochrony indywidualnej, takie jak:
- szelki bezpieczeństwa
- kask ochronny
- ochraniacze kończyn (rękawice, buty z noskami, nakolanniki itp.)
- okulary ochronne
Oraz systemy zabezpieczające:
- Punkty kotwienia
- Elementy łącząco–amortyzujące (amortyzatory, zatrzaśniki, linki bezpieczeństwa)
- Urządzenia samohamowne i samozaciskowe
Należy pamiętać, że zarówno szelki, jak i pozostałe sprzęty i systemy asekuracyjne muszą być zgodne z odpowiednimi normami.
Badania lekarskie do pracy na wysokości
W przypadku badań medycyny pracy długo rozróżniało się dwa czynniki szkodliwe/uciążliwe: pracę do 3 metrów i pracę powyżej 3 m. Od 2020 roku zostało to jednak ujednolicone i bez względu na to, czy wykonuje się pracę na wysokości 1,1 metra, czy 12 metrów na skierowaniu występuje jeden czynnik „praca na wysokości”.
Najczęściej zalecane są badania okulistyczne, otolaryngologiczne (ze szczególnym zwróceniem uwagi na błędnik), oraz neurologiczne. Lekarz medycyny pracy zawsze może zlecić dodatkowe badania, jeżeli uzna to za konieczne.
Częstotliwość wykonywania badań jest natomiast uzależniona od wieku pracownika:
- do 25 r. ż. obowiązek wykonywania badań co 3 lata,
- do 50 r. ż. obowiązek wykonywania badań co 2-3 lata,
- powyżej 50 r. ż. obowiązek wykonywania badań co 1-2 lata.
Kto może wykonywać pracę na wysokości?
Do pracy na wysokości uprawnione są osoby, które:
- ukończyły 18 lat
- nie mają przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia takiej pracy (mają ważne badania medycyny pracy)
- odbyły niezbędne szkolenia oraz zostały wyposażone w niezbędne środki ochrony indywidualnej
- zapoznały się z oceną ryzyka zawodowego oraz odbyły szkolenie BHP
Czy osoba sprzątająca może pracować na drabinie?
Praca na wysokości większości kojarzy się z branżą przemysłową lub budowlaną. Jednak często w sieci natrafić można na pytania dotyczące tego, czy w świetle prawa osoba sprzątająca może myć okna, stojąc na drabinie. Oczywiście może pod pewnymi warunkami:
- Nie ma dodatkowych wymogów, jeżeli stoi na wysokości do jednego metra.
- Jeżeli wykonuje swoją pracę na wysokości powyżej 1 metra do 2 metrów, to musi wykonać badania lekarskie oraz przejść szkolenie do pracy na wysokości.
- Jeżeli stoi na drabinie powyżej dwóch metrów, to poza badaniami i szkoleniem, musi mieć także zapewnioną asekurację.
Podsumowanie
Upadki z wysokości stanowią spory odsetek wszystkich wypadków śmiertelnych w Polsce. Dlatego w przypadku każdego rodzaju pracy na wysokości wymagane jest zachowanie zgodne z przepisami BHP, przejście odpowiedniego przeszkolenia, oraz wykonanie badań medycyny pracy. Świadomość zagrożenia jest najlepszym środkiem prewencyjnym.